Η Ψευδοπανώλη, ή αλλιώς όπως είναι γνωστή, η "ασθένεια του Νιούκαστλ" (Newcastle Disease), είναι μια άκρως μεταδιδόμενη μολυσματική ασθένεια των πουλερικών που οφείλεται σε ιό (ίωση) και θεωρείται ως μια από τις πιο σημαντικές ασθένειες των πουλερικών παγκοσμίως. 

Μια εξαιρετικά μεταδοτική και σοβαρή μορφή της, η ονομαζόμενη "εξωτική ασθένεια του Νιούκαστλ" (Exotic Newcastle Disease - END), είναι τόσο επιθετικά θανατηφόρα που πολλά πτηνά πεθαίνουν αιφνίδια χωρίς να έχουν εκδηλώσει συμπτώματα της ασθένειας. Η ασθένεια μολύνει πολλά είδη οικόσιτων και άγριων πτηνών και είναι ιδιαίτερα επιθετική στα κοτόπουλα, ιδιαίτερα στα μικρής ηλικίας και σε αυτά που δεν έχουν εμβολιαστεί. 

Η επικινδυνότητα της ασθένειας για τις κότες και τα κοτόπουλα είναι πολύ μεγάλη λόγω της ευαισθησίας τους στην ασθένεια και της πολύ υψηλής μεταδοτικότητάς της που μπορεί να αφανίσει ολόκληρα κοπάδια και να μεταδοθεί εύκολα και σε άλλα αν δεν ληφθούν  μέτρα.

Η ιός της ψευδοπανώλης (Newcastle Disease Virus - NDV) μπορεί να μεταδοθεί και στον άνθρωπο με την έκθεση σε πουλιά που έχουν προσβληθεί (για παράδειγμα σε μονάδες επεξεργασίας πουλερικών), αλλά εκδηλώνεται με απλά συμπτώματα επιπεφυκίτιδας ή ήπιας γρίπης. Πάντως, αυτές οι περιπτώσεις είναι σπάνιες και χρειάζεται η έκθεση σε μεγάλες ποσότητες του ιού.  

Κατά τα άλλα ο ιός NDV δεν είναι επικίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία και δεν έχει παρατηρηθεί μόλυνση σε ανθρώπους που εκτρέφουν οικόσιτα πτηνά ή από κατανάλωση μαγειρεμένου κρέατος πουλερικών.

Θεραπεία

Δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία για την ψευδοπανώλη. Οι προληπτκοί εμβολιασμοί και οι άριστες συνθήκες υγιεινής του χώρου των πουλερικών είναι απαραίτητα μέτρα για την μείωση των πιθανοτήτων εξάπλωσης του ιού.

Τρόποι μετάδοσης

Τα μολυσμένα πτηνά διαδίδουν τον ιό μέσω της εκπνοής, των διαφόρων εκκρίσεων του αναπνευστικού και τα περιττώματα (κουτσουλιές). Ο ιός μεταδίδεται κατά τη διάρκεια της  επώασής του (πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων) και κατά την φάση της εκδήλωσης των κλινικών συμπτωμάτων (το πουλί φαίνεται άρρωστο), αλλά και για μικρή περίοδο της φάσης ανάρρωσης. 

Ο ιός επίσης ανιχνεύεται σε αυγά που γεννιούνται κατά τη φάση των κλινικών συμπτωμάτων της ασθένειας αλλά και σε πολλά τμήματα του σώματος του πτηνού όταν η μόλυνση είναι οξεία. 

Οι κότες μολύνονται εύκολα από τον αέρα και από την κατάποση  μολυσμένου νερού ή τροφής και γίνονται οι ίδιες φορείς μόλυνσης μαζί με άλλα οικόσιτα και άγρια πτηνά που έχουν επίσης μολυνθεί.

 Η μετακίνηση μολυσμένων πτηνών και η μεταφορά του ιού από ανθρώπους ή εξοπλισμό που έχουν έρθει σε επαφή με μολυσμένα περιτώμματα είναι ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού μεταξύ διαφορετικών κοπαδιών.

Τα συμπτώματα

Η εξέλιξη της ασθένειας είναι πολύ γρήγορη και τα συμπτώματα εμφανίζονται σε όλο το κοπάδι μέσα σε 2 ως 12 μέρες (κατά μέσο όρο 5) μετά από μόλυνση μέσω της αναπνευστικής οδού. Η διάδοση είναι πιο αργή μέσω των περιττωμάτων, ειδικά σε πουλιά που ζουν μέσα σε κλουβιά. Τα νεαρά πτηνά είναι τα πιο ευπαθή.

Τα συμπτώματα, ανάλογα με την παραλλαγή του ιού, μπορεί να εκδηλωθούν στο αναπνευστικό, το γαστρεντερολογικό ή το νευρικό σύστημα του πτηνού. 

Τα αναπνευστικά προβλήματα εκδηλώνονται ως άσθμα (λαχάνιασμα), ρόγχος, βήχας και φτέρνισμα. 

Τα συμπτώματα του νευρικού συστήματος, όπως τρέμουλο, παράλυση των ποδιών και των φτερούγων, στρίψιμο λαιμού, σπασμοί, μπορεί να συνοδεύουν ή να ακολουθήσουν τα συμπτώματα του αναπνευστικού. Νευρικά συμπτώματα σε συνδυασμό με διάρροια είναι ο συνηθισμένος τρόπος εκδήλωσης της ασθένειας στα περιστέρια. 

Αναπνευστικά προβλήματα με ταυτόχρονη κατάπτωση, πρασινωπή διάρροια και πρήξιμο στο κεφάλι και τον λαιμό είναι τα σημάδια της πιο μολυσματικής εκδοχής της ασθένειας, ενώ τα νευρικά συμπτώματα μάλλον παρατηρούνται περισσότερο σε εμβολιασμένα πουλιά που τελικά προσβλήθηκαν από την ασθένεια. 

Όσον αφορά τα αυγά, μπορεί να παρατηρηθεί μερική ή πλήρης  παύση της ωοτοκίας, δυσμορφίες στα αυγά όσον αφορά στο σχήμα, το χρώμα και την επιφάνεια του τσοφλιού και ιδιαίτερα υδαρές (νερουλό) άσπρο.

Η θνησιμότητα μπορεί να φτάσει ακόμα και το 100% στα μη εμβολιασμένα πτηνά. 

Τα καλά εμβολιασμένα πουλιά μπορεί να μην εμφανίσουν καν τα συμπτώματα της ασθένειας, εκτός ίσως από μείωση της αυγοπαραγωγής, αλλά μεταδίδουν τον ιό από το σάλιο και τα περιττώματα. 

Τα μερικώς εμβολιασμένα πουλιά μπορεί να επιδείξουν νευρικά συμπτώματα όπως στραβολαίμιασμα και τρεμούλιασμα του κεφαλιού 10-14 μέρες από την μόλυνση αλλά είναι δυνατόν να αναρρώσουν αν τους παρασχεθεί φροντίδα.

Πρόληψη-Εμβολιασμός

Καταλαβαίνουμε λοιπόν πόσο σημαντική είναι η πρόληψη γι αυτήν την ασθένεια με καλό εμβολιασμό. Διατίθενται εμβόλια για κότες, γαλοπούλες και περιστέρια που σκοπό έχουν τη δημιουργία αντισωμάτων, έτσι ώστε να χειάζεται να εκτεθεί το πουλί σε μεγάλες ποσότητες του ιού για να μολυνθεί και να αρρωστήσει. 

Το εμβόλιο μπορεί να περιέχει ζωντανό ή αδρανή ιό και μπορεί να χορηγηθεί είτε μαζικά στο κοπάδι στο πόσιμο νερό ή με ψεκασμό, ή ατομικά στα πουλιά από το ρουθούνι και το μάτι. 

Η σωστή μέθοδος για εμβολιασμό μεγάλων κοπαδιών πρέπει να υποδειχθεί από κτηνίατρο και να εκτελεστεί σωστά ώστε να επιτευχθεί ανοσία τουλάχιστον του 85% του κοπαδιού. 

Οι νεοσσοί είναι δυνατόν να εμβολιαστούν, εφόσον είναι υγιείς, από τις πρώτες 1-4 μέρες της ζωής τους. Παρ' όλα αυτά αν ο εμβολιασμός μπορεί να καθυστερήσει μέχρι την 2-3 εβδομάδα τότε αποφεύγονται πιθανές παρεμβολές στην φυσική δημιουργία αντισωμάτων των πουλιών. Η συχνότητα επανεμβολιασμού εξαρτάται από τον κίνδυνο έκθεσης στον ιό και τη μολυσματικότητα της παραλλαγής του.

Ερωτήσεις-Απαντήσεις:
 

 - Ποια ζώα κινδυνεύουν από ψευδοπανώλη (ασθένεια του Νιούκαστλ);
Όλα σχεδόν τα άγρια και οικόσιτα πτηνά μπορεί να προσβληθούν. Οι κότες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην ασθένεια. Οι γαλοπούλες, οι πάπιες, οι χήνες όπως και οι παπαγάλοι και τα περιστέρια μπορούν να προσβληθούν από την ασθένεια.

- Πώς μεταδίδεται;
Η ασθένεια του Νιούκαστλ μεταδίδεται με απ' ευθείας επαφή με μολυσμένα περιττώματα ή με τις εκκρίσεις του αναπνευστικού μολυσμένων πουλιών. Ο ιός ζει για πολύ καιρό σε αντικείμενα που έχουν μολυνθεί, όπως παπούτσια και ρούχα. Προσοχή στις εισαγωγές εξωτικών πουλιών.

- Κινδυνεύει ο άνθρωπος από τον ιό;
Όχι. Ο ιός μεταδίδεται και στον άνθρωπο, αλλά αυτό συμβαίνει σπανίως και μετά από επαφή με μεγάλες συγκεντρώσεις του ιού. Ακόμα και αν μολυνθεί άνθρωπος τα συμπτώματα είναι πολύ ήπια και εκδηλώνονται ως επιπεφυκίτιδα με κοκκίνισμα και πρήξιμο των βλεννογόνων του ματιού. Δεν έχουν αναφερθεί περιπτώσεις που κάποιος μολύνθηκε από κατάναλωση κρέατος πουλερικών ή αυγών.

- Πώς μπορούμε να προστατευτούμε από την ασθένεια του Νιούκαστλ (ψευδοπανώλη);
Όταν δουλεύουμε με πτηνά ή πουλερικά, ιδιαίτερα όταν είναι άρρωστα, φοράμε γάντια και προστατευτικά γυαλιά. Αποφεύγουμε κάθε επαφή των χεριών μας με τα μάτια, μέχρι να πλύνουμε τα χέρια μας πολυ καλά.

- Τα πουλιά συντροφιάς μπορούν να κολλήσουν τον ιό;
Ναι. Ιδιαίτερα οι παπαγάλοι του Αμαζονίου μπορούν να είναι φορείς του ιού και διαδίδουν τον ιό για περισσότερες από 400 μέρες, χωρίς μάλιστα να δέιχνουν συμπτώματα της ασθένειας. Όλα τα είδη πουλιών μπορούν να κολλήσουν και να διαδίδουν την ασθένεια αυτή.